Spurningin um  evruna blossar upp reglulega hér á landi. Undanfarið hefur þessi umræða verið óvenju sterk.Ástæðan er m.a. sú, að stór íslensk atvinnufyriurtæki hafa ákveðið að skrá hlutabréf sín í evrum  og ákveðin fyrirtæki gera upp í evrum.Viðskiptaráðherra, Björgvin G.Sigurðsson, hefur látið orð falla, sem eru túlkuð svo, að hann sé hlynntur upptöku evru eftir ákveðinn aðlögunartíma en hann hefur tekið skýrt fram, að  það þýði jafnframt aðild að   Evrópusambandinu. Forsætisráðherra telur hins vegar ekki ástæðu til þess að taka upp evruna.

 

Evra þýðir aðild að ESB

 

Þess misskilning hefur gætt í umræðum um evruna, að margir telja, að unnt sé að taka upp evru án þess að ganga í Evrópusambandið.En það er  misskilningur. Ef við tökum upp evru verðum við að ganga í Evrópusambandið.Noregur reyndi fyrir nokkrum árum að fá undanþágu í þessum efnum hjá Evrópusambandinu   en  það tókst ekki. Beiðni Noregs var algerlega synjað. Bondevik var þá forsætisráðherra  Noregs og fór til Brussel til viðræðna við Evrópusambandið. En hann fór erindisleysu. Erindi hans var hafnað.

 

EES tryggir frelsin fjögur

 

 Það er því ljóst, að  spurningin um upptöku evru er  jafnframt spurning um aðild að Evrópusambandinu (ESB).Það er því eðlilegt, að umræðan fari fram á þeim grundvelli.Á Ísland að ganga í Evrópusambandið?  Og hvaða breytingar hefði það í för með sér fyrir Ísland? Íslands er aðili af Evrópska efnahagssvæðinu (EES) Það þýðir að Ísland er í fríverslunarsamstarfi við Evrópusamstarfið. Innbyrðis tollar á iðnaðarvörum hafa verið felldir niður og að mestu leyti einnig á sjávarafurðum.Ísland er hins vegar ekki aðili að tollabandalagi ESB.Auk frjálrsra vöruviðskipta   felur aðildin að EES  í sér frjálst flæði fjármagns,  vinnuafls og þjónustu..Aðildin að EES þýðir það, að Ísland samþykkir mikinn meiriluta  af öllum tilskipunum ESB.En hvað vantar þá upp á? Hvað mundi vinnast við aðild að ESB? Jú  það vantar aðild að stjórn og þingi  ESB.Ef Ísland gengi í ESB  fengi það aðild að stjórn þess.Sumir segja,að Ísland hefði aldrei sem smáríki sömu áhrif og stóru ríkin í því efni.. En skiptar skoðanir eru um það atriði. Margir telja,að Ísland gæti haft mikil áhrif.  Aðild að ESB þýddi aðild að tollabandalaginu.Ísland yrði sem sagt að breya tollum sínum gagnvart þriðja ríki, þ.e. samræma sína tolla ytri tollum ESB.

 

Sjávarútvegsstefnan er hindrunin

 

Það sem stendur mest í Íslendingum er að samþykkja sjávarútvegsstefnu ESB. Ísland yrði við aðild að ESB að lúta því að framkvæmastjórn ESB mundi ákveða hvaða fiskveiðikvóta Ísland fengi.og hverjir aðrir fengju að veiða við Ísland. Þetta stendur eðlilega mjög í Íslendingum. Sumir segia, að Ísland gæti fengið undanþágu frá þessu  ákvæði hjá ESB  og benda í því sambandi á, að fengist hafi undanþágur frá landbúnaðarákvæðum ESB fyrir afskekktar byggðir sem átt hafi i erfiðleikum við landbúnaðarframleiðslu.Gallinn er aðeins sá  varðandi undanþágur fyrir Ísland, að sjávarútvegur á  Íslandi gengur vel.Einnig er bent á, að Ísland mundi fá alla eða nær alla  kvóta við Ísland þar eð Ísland þekkti þar best til. En ekkert er öruggt  í þeim efnum og ekki unnt að fá nein svör fyrirfram.

 

Fylgi við ESB eykst

 

Skoðanakannanir leiða í ljós, að fylgi eykst hjá þjóðinni við aðild að ESB og upptöku evru.Meirihluti landsmanna vill taka upp evru   og tæpur meirihluti vill  ganga í ESB.Eini stjórnmálaflokkurinn sem hefur það

á stefnuskrá sinni að ganga í ESB er Samfylkingin. Hún vill skilgreina samningsmarkmið Íslands í samningum við ESB og leggja málið  undir dóm þjóðarinnar í þjóðaratkvæði    áður en endanleg ákvörðun yrði tekin um aðild   að sambandinu.Ég hefi verið þeirrar skoðunar, að forsenda fyrir aðild Íslands að ESB væri  sú, að Ísland héldi yfirráðum yfir fiskimiðunum og sjávarútvegi sínum.Ég er enn þeirrar skoðunar. En mikilvægi sjávarútvegs í þjóðarframleiðslu Íslands fer minnkandi og aðrar greinar sækja fram svo sem þjónusta og iðnaður, þar á meðal stóriðnaður.Það getur því komið að því með sömu þróun,að  hagsmunir annarra greina en sjávarútvegs verði að sitja í fyrirrúmi þegar afstaðan til ESB verður endanlega  ákveðin.Allt bendir til þess að Ísland gangi  í Evrópusambandið innan ekki langs tíma,t.d eftir 4-5 ár. Það gerist ekki á  þessu kjörtímabili en  sennilega á því næsta. Næstu  alþingiskosningar munu ráða úrslitum um aðild  Íslands að Evrópusambandinu.

 

Björgvin Guðmundsson