Stjórnmálamenn og fræðimenn hafa fjallað ítarlega um stjórnmál ársins 2004 eins og venja er um áramót.Sitt sýnist hverjum. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar mæra stjórnina og segja aldrei hafa verið eins mikinn hagvöxt og kaupmáttaraukningu eins og í valdatíð núverandi stjórnarflokka. En stjórnarandstaðan segir blikur á lofti í efnahagsmálum,verðbólgan hafi verið 3,9% sl. 12 mánuði og stefni í 4-5% og mikill halli sé á viðskiptum við útlönd.Vöruskiptajöfnuður hafi stórversnað á sl. ári.Þá bendir stjórnarandstaðan á,að miskipting hafi stóraukist í þjóðfélaginu,þeir ríku hafi mun meira en áður og þeir fátæku minna.
Minni hagvöxtur á áratugnum en áður
Enda þótt ágætur hagvöxtur sé nú um stundir m.a. vegna virkjunar- og stóriðjuframkvæmda sem fjármagnaðar eru með erlendu lánsfé að miklu leyti er hagvöxtur á undanfarandi áratug minni en á næstu áratugum þar á undan.Hagvöxtur á mann nam aðeins tæplega 2% til jafnaðar á ári á áratugnum 1991-2002 en á þessu tímabili fór Sjálfstæðisflokkurinn með stjórnarforustu.Hagvöxtur var mikið meiri á áratugnum 1971-1980 og á viðreisnaráratugnum. Hagvöxtur nam rúmlega 5% á mann til jafnaðar á ári á áratugnum 1971-1980 og rúmlega 3% á viðreisnaráratugnum 1960-1970.Hið sama kemur í ljós þegar aukning kaupmáttar ráðstöfunartekna er athuguð. Hún nemur 1,8% á mann til jafnaðar á ári á áratug Sjálfstæðisflokksins 1991-2002 en nam 5,7% á mann til jafnaðar á ári 1971-1980, 5,2% á ári á mann á viðreisnaráratugnum 1960-1970 og 2,2% til jafnaðar á ári á mann á áratugnum 1981-1990. Upphrópanir stjórnarliða um betri árangur í efnahagsmálum en nokkru sinni fyrr standast því ekki. Og þegar Ísland er borið saman við önnur lönd kemur í ljós,að árangur Íslands 1991-2002 er fremur slakur í samanburði við önnur OECD lönd.
Aukin misskipting og valdníðsla
Það sem einkennir stjórnarforustu Sjálfstæðisflokksins og samstjórnina með Framsókn er þó fyrst og fremst aukin misskipting í þjóðfélaginu, valdníðsla og valdhroki.Það mál,sem bar hæst á sviði stjórnmála sl. ár var fjölmiðlamálið. Það var dæmigert mál fyrir valdníðslu og valdhroka stjórnarflokkanna. Ríkisstjórnin lagði fram frumvarp,sem stefnt var gegn einu fyrirtæki,þ.e. Norðurljósum, vegna þess að ríkisstjórninni mislíkaði við ráðamenn þess fyrirtækis.Ef frumvarpið hefði náð fram að ganga hefði frelsi fjölmiðla í landinu verið skert verulega.Forseti Ísland neitaði að staðfesta lögin og vísaði þeim í dóm þjóðarinnar samkvæmt ótvíræðri heimild í stjórnarskrá landsins.Þetta var mikið áfall fyrir foringja stjórnarflokkanna,sem hafa vanist því að geta ráðið því sem þeir vilja ráða.Þeir gátu ekki sætt sig við að verða undir.Svo mikil var óánægja þeirra, að þeir réðust með offorsi á forseta Íslands. Þeir héldu því jafnvel fram,að forsetinn hefði ekki málskotsrétt og annar þeirra lét svo ummælt,að stjórnarskráin væri nú ekkert heilög! Með öðrum orðum: Þegar stjórnarherrarnir höfðu orðið undir létu þeir sér sæma að ráðast á forsetann og að óvirða sjálfa stjórnarskrána. Stjórnarherrarnir máttu ekki hugsa til þess að þjóðin fengi að greiða atkvæði um fjölmiðlalögin eins hún átti rétt á samkvæmt stjórnarskránni. Þeir drógu því fjölmiðlalögin til baka og komu í veg fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu. Þeir vissu að þeir yrðu undir í almennri atkvæðagreiðslu þjóðarinnar um málið. –Fleiri dæmi um valdníðslu ríkisstjórnarinnar má nefna: Dómsmálaráðherra braut jafnréttislög við skipan dómara í Hæstarétt og sýndi algeran valdhroka,þegar hann var gagnrýndur fyrir þá embættisveitingu.Og dæmin eru fleiri.
Fátækt hefur aukist
Meira var leitað til Mæðrastyrksnefndar og Fjölskylduhjálpar Íslands fyrir síðustu jól en áður.Það leiðir í ljós,að fátækt hefur aukist.Það er ljótur blettur á þjóðfélaginu,að stór hópur fólks eigi ekki til hnífs og skeiðar.Ástæðan er m.a. sú,að tryggingabótum þeirra hópa,er standa höllustum fæti,hefur verið haldið niðri af ríkisstjórninni.Morgunblaðið gerir þessi mál að umtalsefni í forustugrein á gamlársdag og telur nauðsynlegt að gera ráðstafanir til þess að draga úr fátækt.Hér skal tekið undir þessi ummæli Morgunblaðsins.
Ráðherrar ríkisstjórnarinnar hafa undanfarið verið að birta háar tölur um það hve kaupmáttur ráðstöfunartekna muni aukast mikið á næstu árum eða fram til 2007.Það er nýtt í stjórnmálum að stjórnarherrar miklist af óorðnum hlutum,sem óvíst er að verði að veruleika. En stjórnarherrarnir sleppa því að geta um það,að kaupmáttur lífeyris aldraðra og öryrkja eykst sáralítið á þessu tímabili.Samtök eldri borgara hafa sagt,að á tímabilinu 1995-2007 aukist kaupmáttur ellilauna eftir skatta aðeins um 9,3% hjá dæmigerðum ellilífeyrisþega (með 45.860 kr. úr lífeyrissjóði).Hvernig geta stjórnarherrarnir horft framan í þjóðina með þá tölu á bakinu? Útkoman er þó enn lakari ef litið er eingöngu á liðinn tíma,sem er það eina rétta.Ef litið er á tímabilið 1988-2004 kemur í ljós,að kaupmáttur ellilífeyris eftir skatta hefur minnkað um 6,85% ( sami ellilífeyrisþegi og áður).Þetta er afrek liðins tíma. Og ef miðað er við árið 1990 kemur í ljós,að frá því ári hefur kaupmáttur ellilífeyris eftir skatta aukist um 2,4%! Já aukningin nemur 2,4% á því tímabili,sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur farið með stjórnarforustu.Þetta er skammarleg útkoma.
Björgvin Guðmundsson
Birt í Morgunblaðinu 12.feb. 2005
