Málefni eldri borgara hafa verið í brennidepli fyrir alþingiskosningarnar 12.mai. Allir flokkar hafa látið þau mál til sín taka og vilja nú gera eitthvað fyrir aldraða.
Á alþingi hefur Samfylkingin látið þessi mál mest til sín taka og flutt tillögur um úrbætur í málefnum eldri borgara mörg undanfarin ár. Jóhanna Sigurðardóttir alþingismaður hefur á mörgum þingum flutt tillögu um afkomutryggingu aldraðra en markmið þeirrar tillögu var að tryggja öldruðum sómasamleg lífskjör. Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir hefur einnig látið málefni aldraðra sig miklu varða. Á alþingi síðasta haust flutti stjórnarandstaðan sameiginlega tillögu um endurbætur í málefnum eldri borgara.Stjórnarandstaðan hyggst framkvæma þá tillögu, ef ríkisstjórnin fellur og flokkar stjórnarandstöðunnar mynda ríkisstjórn.

Lífeyrir almannatrygginga allt of lágur

Hvað er helst að í málefnum eldri borgara? Það má segja, að það sé þrennt: 1) Lífeyrir aldraðra er allt of lágur og dugar ekki fyrir framfærslukostnaði.2) Miklar tekjutengingar og skerðingar gera eldri borgurum ókleift að fara út á vinnumarkaðinn og þær valda því, að þeir eldri borgarar sem hafa tekjur úr lífeyrissjóði fá lítið sem ekkert í lífeyri frá almannatryggingum vegna skerðinga og skatta. 3) Svo mikill skortur er á hjúkrunarrými fyrir aldraða, að 400 eru á biðlista og mikill fjöldi eldri borgara er á tvíbýli eða margbýli á hjúkrunarheimilum, sem er óásættanlegt.

Frítekjumark verði 100 þúsund á mánuði frá 67 ára aldri

Ríkisstjórnin hefur lítið tekið á lífeyrismálum aldraðra. Hún hækkaði lífeyrinn um einhverja hungurlús í fyrra þannig, að hann er nú 126 þúsund krónur á mánuði hjá einstaklingi sem ekki hefur neitt úr lífeyrissjóði. Eftir skattlagningu eru 113 þúsund krónur eftir af þeirri smánarupphæð. Það lifir enginn sómasamlega af því. Samkvæmt neyslukönnun Hagstofu Íslands nema neysluútgjöld einstaklinga nú 210 þúsund krónum á mánuði fyrir skatta. Það vantar því um 100 þúsund krónur á mánuði upp á, að smánarupphæð ríkisstjórnarinnar dugi til framfærslu. Stefna Samfylkingarinnar er sú, að lífeyrir aldraðra verði ákveðinn í samræmi við framfærslukostnað eins og hann er metinn í neyslukönnun Hagstofunnar og að lífeyrir aldraðra hækki síðan reglulega samkvæmt könnun Hagstofunnar. Samfylkingin vill, að frítekjumark vegna atvinnutekna og tekna úr lífeyrissjóði verði hækkað í 100 þúsund krónur á mánuði fyrir alla ellilífeyrisþega frá 67 ára aldri og að skerðing vegna tekna maka verði felld niður að fullu.

Samfylkingin mun leysa hjúkrunarvandann

Samfylkingin ætlar að leysa hjúkrunarvandann, þannig,að allir eldri borgarar,sem þurfa rými á hjúkrunarheimili geti fengið þar inni.Þetta vill Samfylkingin gera á 18 mánuðum.. Eldri borgar eiga að vera á einbýli á hjúkrunarheimilum, ef þeir vilja ekki vera með öðrum í herbergi.Hjón eiga að sjálfsögðu að fá að vera saman á stofu á hjúkrunarheimilum og dvalarheimilum eldri borgara.Allar tekjur Framkvæmdasjóðs aldraðra eiga að ganga til byggingar hjúkrunarheimila og stofnana fyrir aldraða. Sjóðurinn á að skila aftur þeim þremur milljörðum,sem teknar hafa verið úr sjóðnum til annarra þarfa undanfarin ár. Skattur á tekjur úr lífeyrissjóði á að vera að hámarki 10% en ekki tæp 36% eins og nú er. Skattleysismörkin þarf að hækka stórlega. Ef þau hefðu fylgt launavísitölu frá 1988 væru þau í dag 140 þúsund á mánuði en þau eru aðeins 90 þúsund.Það hefur haft mikla kjaraskerðingu í för með sér.Samfylkingin vill hækka skattleysimörkin til samræmis við launabreytingar.

Sérstakur umboðsmaður eldri borgara

Samfylkingin vill, að eldri borgarar fái sérstakan málsvara innan stjórnsýslunnar. Sérstakur umboðsmaður aldraðra á að sinna réttindamálum þeirra. Hér á landi hafa stjórnvöld verið fjandsamleg eldri borgurum til þessa. Á hinum Norðurlöndunum eru stjórnvöld jákvæð í garð eldri borgara. Það er kominn tími til,að hér verði breyting á.

Björgvin Guðmundsson

Birt í Morgunblaðinu 4.mai. 2007