|
Bankar og eftirlitstofnanir bera höfuðsök á hruninumiðvikudagur, 6. janúar 2010
| 
Skýrsla rannsóknarnefndar alþingis um bankahrunið og ástæður þess er mikið til umræðu í fjölmiðlum og á alþingi og mun svo verða lengi enn.Er ljóst eftir útkomu skýrslunnar hverjir eiga sök á bankahruninu? Hverjir eru ábyrgir? Að mínu mati kemur eftirfarandi skýrt fram í skýrslunni: Ofvöxtur bankanna og slælegt eftirlit þeirra aðila,sem áttu að hafa eftirlit með bönkunum, er höfuðástæða hrunsins.
Bankarnir þöndust of mikið út
Menn eru sammála um það í dag,að bankarnir hafi þanist of mikið út.Þeir urðu alltof stórir miðað við stærð íslenska hagkerfisins.En hvers vegna gerðist það og af hverju var ekki tekið í taumana? Ég tel að rekja megi upphafið til einkavæðingar bankanna.Meðan bankarnur voru ríkisbankar voru þeir af hóflegri stærð og þeir tóku ekki óeðlilega mikil lán erlendis.En við einkavæðingu bankanna urðu alger umskipti í þessum efnum.Bankarnir komust þá í hendur manna,sem kunnu ekki að reka banka og höfðu enga þekkingu á bankarekstri og síst á alþjóðlegri bankastarfsemi. Hinir nýju eigendur breyttu bönkunum í fjárfestingar-og braskstofnanir.Einkabankarnir byrjuðu að taka óhóflega mikil erlend lán til þess að fjármagna fjárfestingar erlendis,kaup á bönkum og öðrum fyrirtækjum.Lántökur bankanna urðu svo miklar erlendis,að skuldir bankanna námu orðið 8- 10-faldri þjóðarframleiðslu.Þetta var svo mikil skuldsetning,að engin leið var fyrir bankana að greiða þessar skuldir til baka.Ekkert mátti út af bera til þess að illa færi.Og þegar erlendar fjármálastofnanir kipptu að sér hendinni og neituðu að framlengja lán íslensku bankanna hrundu þeir eins og spilaborgir.Ég tel,að ef bankarnir hefðu áfram verið ríkisbankar hefðu þeir staðist erlendu bankakreppuna.
Eftirlitsstofnanir brugðust
Gátu eftirlitsstofnir,Fjármálaeftirlit (FME) og Seðlabanki ekki tekið í taumana og stöðvað útþenslu bankanna?Jú, þær gátu það. Þær höfðu nægar heimildir til þess. Fjármálaeftirlitið veitir fjármálastofnunum starfsleyfi og getur afturkallað þau leyfi.Fjármálaeftirlitið getur farið inn í bankana og skoðað öll gögn,sem það vill athuga.FME getur boðað fund í stjórn fjármálastofnana.FME getur vikið stjórn og framkvæmdastjóra fjármálastofnunar frá störfum.FME hefði getað sett Landsbankanum nokkurra mánaða frest til þess að breyta útibúum í Bretlandi og Hollandi í dótturfyrirtæki að viðlagðri afturköllun starfsleyfa útibúanna.Ef það hefði verið gert væri ekkert Icesave vandamál í dag. Þá hefði Icesave heyrt undir Breta og Hollendinga.Þessar þjóðir hefðu þá orðið að ábyrgjast innstæður á Icesave -reikningum..Seðlabankinn gat stöðvað lántökur bankanna erlendis.Það hefði mátt gera í áföngum en markmiðið hefði átt að vera að minnka bankana.Seðlabankinn gat einnig aukið bindiskyldu bankanna, sem hefði torveldað stækkun þeirra og sennilega stöðvað hana. En í stað þess að auka bindiskylduna afnam Seðlabankinn hana.FME var alveg máttlaus eftirlitsaðili, án nokkurs myndugleika.Seðlabankinn var aðgerðarlaus gagnvart stækkun bankanna.Það eina sem bankinn hafði áhuga á var stækkun gjaldeyrisvarasjóðsins. Það var gott og blessað en Seðlabankinn átti einnig að stöðva vöxt bankanna og minnka þá og raunar hefðu FME og Seðlabankinn átt að vinna saman að því verkefni.Furðulegt er,að Seðlabankinn skyldi ekki þiggja tilboð Englandbanka um að aðstoða Ísland við minnkun bankanna.
Frjálshyggjan orsökin?
Hvers vegna voru eftirlitsstofnanir aðgerðarlausar?Það var vegna þess að við stjórn í báðum þessum stofnunum,FME og Seðlabanka, voru menn sem trúðu á frjálshyggjuna. Þeir töldu að ekki ætti að hafa of mikið opinbert eftirlit.Allt ætti að vera frjálst, markaðurinn mundi leiðrétta það, sem þyrfti að leiðrétta.Þessi skýring er áreiðanlega rétt og samkvæmt henni ber Sjálfstæðisflokkurinn mikla sök á hruninu og meiri en aðrir flokkar,þar eð flokkurinn innleiddi frjálshyggjuna í íslenskt þjóðfélag.
Hver er ábyrgð stjórnvalda?
Eru stjórnvöld saklaus? Báru þau enga ábyrgð. Jú vissulega báru stjórnvöld ábyrgð. Stjórnvöld báru ábyrgð á einkavæðingu bankanna og þau áttu að tryggja að bankarnir mundu ekki misnota frelsið. Stjórnvöld áttu að sjá til þess að eftirlitsstofnanir,FME og Seðlabankinn,mundu rækja hlutverk sitt og hafa nauðsynlegt eftirlit með bönkunum.Stjórnvöld áttu ekki að horfa aðgerðarlaus á FME og Seðlabankann sitja með hendur í skauti.Allir þessi aðilar bera ábyrgð.Ekki þýðir að vísa hver á annan.
Fyrirtækin bera einnig mikla ábyrgð. Stjórnendur þeirra fóru ógætilega í "góðærinu",fjárfestu of mikið,eyddu of miklu og tóku of mikil lán.Hlutur þeirra í hruninu er mikill.
Björgvin Guðmundsson,viðskiptafræðingur
Birt í Fréttablaðinu 1.júní 2010 | | Deila � Facebook |
N�justu pistlarnir: Ríkið vanræknir hjúkrunarheimilin, 21.8.2018
Hvers vegna er stjórnarskráin brotin á öldruðum og öryrkjum?, 2.8.2018
Bæta þarf kjör aldraðra strax ekki síðar, 19.7.2018
Eldri borgarar mega hvorki vinna né spara, 21.9.2017
Almannatryggingar fyrsta stoð lífeyriskerfisins, 12.7.2017
Ríkið tók alla "kjarabótina" til baka!, 25.5.2017
Almannatryggingar reka lestina meðal slíkra trygginga á Norðurlöndum, 30.3.2017
Kjör verst settu eldri borgara og öryrkja eru við hungurmörk!, 2.3.2017
Góðærið hefur ekki komið til eldri borgara, 16.2.2017
Eldri borgarar og öryrkjar hafi 400 þúsund á mánuði fyrir skatt!, 2.2.2017
Ríkisstjórnin níðist á kjörum lífeyrisþega!, 1.12.2016
Er búið að mynda stjórn á bak við tjöldin?, 26.11.2016
Fjöldi eldri borgara býr við bág kjör, 16.11.2016
Samfylkingin berjist fyrir launþega og lífeyrisfólk, 15.11.2016
Bæta þarf kjör lífeyrisþega miklu meira en um þessa hungurlús,sem taka á gildi næsta ár, 11.11.2016
Aldraðir og öryrkjar eiga rétt á lífeyri (ekki bótum), 3.11.2016
Margir eiga erfitt með að draga fram lífið!!, 11.8.2016
Hvaða flokkar styðja kjarakröfur aldraðra og öryrkja?, 5.8.2016
Engar kjarabætur í nýjum tillögum um almannatryggingar, 3.8.2016
Bætir Sigurður Ingi kjör aldraðra?, 8.7.2016
Afnema verður endurkröfur á aldraða og öryrkja vegna ofgreiðslu, 3.7.2016
Aldraðir og öryrkjar kjósa kjarabætur!, 14.6.2016
Skerðing vegna atvinnutekna aldraðra eykst!, 4.6.2016
Staða aldraðra og öryrkja óásættanleg, 18.5.2016
Lífeyrir aldraðra á að hækka um 30%, 2.5.2016
76.greinin gildir einnig fyrir verst stæðu eldri borgara og öryrkja!, 21.4.2016
Sigurður Ingi efni kosningaloforðin við aldraða og öryrkja!, 20.4.2016
Mannréttindi stöðugt brotin á öldruðum og öryrkjum, 3.4.2016
Grunnlífeyrir skertur á ný samkvæmt nýjum tillögum ríkisnefndar, 31.3.2016
Lífeyrir aldraðra hjá TR tekinn af þeim við innlögn á hjúkrunarheimili!, 25.2.2016
|
|
