|
Frá höftum til frjálsræðis í viðskiptumþriðjudagur, 2. desember 2003
| 
Mikil umskipti hafa orðið í viðskiptamálum þjóðarinnar á síðustu rúmum 40
árum .
Innflutningsverslunin var við upphaf þessa tímabils háð innflutningsleyfum
og hið sama gilti um
útflutningsverslunina. Einokun ríkti við útflutning á saltfiski. Aðeins
SÍF
mátti flytja út saltfisk og freðfiskútflutningurinn var í höndum SH og
SÍS.
Verðlagshöft voru einnig við líði. Álagning í heildsölu og smásölu var
háð
verðlagsákvæðum. Gjaldeyrisyfirfærslur voru háðar leyfum.
Viðreisnarstjórn Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins,sem tók við
völdum í árslok 1959, hafði það á stefnuskrá sinni að innleiða
viðskiptafrelsi. Það var stefna Gylfa Þ.Gíslasonar,viðskiptaráðherra að
losa um höft í innflutnings-og gjaldeyrismálum.
AFNÁM INNFLUTNINGSHAFTA Í ÁFÖNGUM
Gylfi Þ.Gíslason hafði þann hátt á að afnema innflutningshöftin í
áföngum. Gefnir voru út listar yfir þær vörur,sem gefa átti frjálsar
í
innflutningi hverju sinni og þær settar á "frílista". Gylfi gerði þetta í
nánu samráði við samtök
innflytjenda og samtök iðnaðarins. Haldnir voru margir fundir með
hagsmunaaðilum og þeim skýrt
frá hverju skrefi fyrir sig. Innflytjendur fögnuðu innflutningsfrelsinu en
iðnrekendur höfðu áhyggjur af vissum greinum iðnaðarins. Þetta var mjög
áhugaverður tími.Það var mikið að gerast.Og þessar breytingar reyndust til
hagsbóta fyrir
þjóðina.
Gylfi Þ.Gíslason er doktor í hagfræði og var prófessor í
rekstrarhagfræði við Háskóla Íslands. Hann gerþekkti gangverk hagkerfisins.
og átti því gott með að stýra þessum breytingum. Hann markaði
djúp spor í viðskiptasögu þjóðarinnar. Hann átti stærsta þáttinn í því, að
Ísland gekk í EFTA 1970.Hann barðist fyrir því máli og leiddi til sigurs.
Aðild Íslands að EFTA var sögulegur áfangi fyrir Ísland og
gerði
okkur kleift að gerast aðilar að EES síðar.
FRJÁLSRÆÐI Í VERÐLAGSMÁLUM
Það kom í hlut Ólafs Jóhannessonar sem viðskiptaráðherra að stíga fyrstu
skrefin í átt til frjálsræðis í verðlagsmálum.Hann samdi árið 1978 lög um
verðlag,samkeppnishömlur og óréttmæta viðskiptahætti og lagði fyrir
Alþingi.Þessi lög lögðu
grundvöllinn að því frjálsræði í verðlagsmálum, sem ríkir í
dag.Verðlagningin byggir á frjálsri samkeppni en samkeppnisyfirvöld geta
gripið inn í ef frelsið er misnotað.Ólafur Jóhannesson var mjög traustur og
áreiðanlegur maður
Útflutningsverslunin var færð frá viðskiptaráðuneyti til
utanríkisráðuneytis í tíð Steingríms Hermannssonar sem
utanríkisráðherra.
Það kom í hlut Jóns Baldvins Hannibalssonar sem utanríkisráðherra að gefa
útflutningsverslunina frjálsa 1992. Útflutningur á saltfiski var þá enn að
mestu í höndum SÍF
en um skeið höfðu verið gefin út takmörkuð útflutningsleyfi til
annarra,einkum fyrir saltfiskflökum. Hins vegar hafði þá verið losað
verulega um útflutning á freðfiski.Gefa þurfti samt út útflutningsleyfi
hverju sinni.Því var spáð,að frjáls útflutningur á freðfiski og saltfiski
mundi valda öngþveiti og undirboðum á erlendum mörkuðum. En svo varð ekki.
Frjáls útflutningur reyndist til hagsbóta fyrir landsmenn og nú undrast
menn,að þetta skref skyldi ekki stigið mikið fyrr.
Á þessum tíma var orðið mikið frjálsræði almennt í viðskiptum. Afnám
viðskiptahafta í tíð viðreisnarstjórnar og aðild okkar að EFTA ruddi
brautina fyrir inngöngu okkar í EES. Frelsi var innleitt í
gjaldeyrismálum og fjármagnshreyfingar gefnar frjálsar að mestu
leyti.Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra átti stóran þátt í þeirri
breytingu.
Það er athyglisvert,að þrír leiðtogar jafnaðarmanna,þeir Gylfi
Þ.Gíslason,Jón Baldvin Hannibalsson og Jón Sigurðsson,eiga hvað stærsta
þáttinn í því frjálsræði í viðskiptamálum,sem ríkir í dag. Ólafur heitinn
Jóhannesson,formaður Framsóknarflokksins átti stóran þátt í að innleiða
frjálsræði á
sviði verðlagsmála.
En frelsið er vandmeðfarið. Þess þarf að gæta að það sé ekki misnotað. Við
höfum eftirlitsstofnanir , svo sem samkeppnisstofnun, gjaldeyriseftirlit og
fjármálaeftirlit
til þess að fylgjast með því að farið sé að settum reglum. Þessar stofnanir
og fleiri slíkar þarf að efla til þess að þær geti sem best gegnt
hlutverki
sínu.
Björgvin Guðmundsson
viðskiptafræðingur
Birt í Morgiunblaðinu 2003
| | Deila � Facebook |
N�justu pistlarnir: Ríkið vanræknir hjúkrunarheimilin, 21.8.2018
Hvers vegna er stjórnarskráin brotin á öldruðum og öryrkjum?, 2.8.2018
Bæta þarf kjör aldraðra strax ekki síðar, 19.7.2018
Eldri borgarar mega hvorki vinna né spara, 21.9.2017
Almannatryggingar fyrsta stoð lífeyriskerfisins, 12.7.2017
Ríkið tók alla "kjarabótina" til baka!, 25.5.2017
Almannatryggingar reka lestina meðal slíkra trygginga á Norðurlöndum, 30.3.2017
Kjör verst settu eldri borgara og öryrkja eru við hungurmörk!, 2.3.2017
Góðærið hefur ekki komið til eldri borgara, 16.2.2017
Eldri borgarar og öryrkjar hafi 400 þúsund á mánuði fyrir skatt!, 2.2.2017
Ríkisstjórnin níðist á kjörum lífeyrisþega!, 1.12.2016
Er búið að mynda stjórn á bak við tjöldin?, 26.11.2016
Fjöldi eldri borgara býr við bág kjör, 16.11.2016
Samfylkingin berjist fyrir launþega og lífeyrisfólk, 15.11.2016
Bæta þarf kjör lífeyrisþega miklu meira en um þessa hungurlús,sem taka á gildi næsta ár, 11.11.2016
Aldraðir og öryrkjar eiga rétt á lífeyri (ekki bótum), 3.11.2016
Margir eiga erfitt með að draga fram lífið!!, 11.8.2016
Hvaða flokkar styðja kjarakröfur aldraðra og öryrkja?, 5.8.2016
Engar kjarabætur í nýjum tillögum um almannatryggingar, 3.8.2016
Bætir Sigurður Ingi kjör aldraðra?, 8.7.2016
Afnema verður endurkröfur á aldraða og öryrkja vegna ofgreiðslu, 3.7.2016
Aldraðir og öryrkjar kjósa kjarabætur!, 14.6.2016
Skerðing vegna atvinnutekna aldraðra eykst!, 4.6.2016
Staða aldraðra og öryrkja óásættanleg, 18.5.2016
Lífeyrir aldraðra á að hækka um 30%, 2.5.2016
76.greinin gildir einnig fyrir verst stæðu eldri borgara og öryrkja!, 21.4.2016
Sigurður Ingi efni kosningaloforðin við aldraða og öryrkja!, 20.4.2016
Mannréttindi stöðugt brotin á öldruðum og öryrkjum, 3.4.2016
Grunnlífeyrir skertur á ný samkvæmt nýjum tillögum ríkisnefndar, 31.3.2016
Lífeyrir aldraðra hjá TR tekinn af þeim við innlögn á hjúkrunarheimili!, 25.2.2016
|
|
